زهرا رمضانی، خبرنگار: عزای امام حسین(ع) كه برپا می شود، هیئات مختلف محفل اصلی گردهمایی عزاداران تلقی می شوند. هیئاتی كه برخی از آنها به مداحان شان شهره اند. هیئاتی كه تعدادشان آنقدر زیاد نیست كه در هر منطقه ای برپا شوند. در این میان هیئات دانشجویی همیشه مقصد بخش قابل توجهی از مردم عادی بوده اند. این هیئات به دلیل ماهیتی كه دارند، عموما اشعاری كه توسط مداحان آنها خوانده می شود، دركنار بعد حماسی و احساسی كه دارد، نگاه ها را به یك موضوع خاص اجتماعی و سیاسی جلب می كنند. اتفاقی كه باعث می شود تا در آنها هم شور حسینی و هم شعور حسینی وجود داشته باشد. شاهد مثال این موضوع را می توان میثم مطیعی دانست كه در اواسط دهه 90 از دل هیات میثاق با شهدای دانشگاه امام صادق(ع) برای عموم مردم شناخته شد. اشعاری كه از دل هیئات دانشجویی و متناسب با موضوعات مختلف بیرون می آید، بعضا تا مدت ها در افكار عمومی باقی می ماند. هر اندازه كه حضور در این هیئات برای دانشگاهیان و مردم عادی با استقبال همراه است، اما كار برای مداحان سخت خواهد بود. در این گزارش به سراغ مداحان برخی هیئات دانشجویی رفتیم تا برایمان از وجه تمایز این هیئات ، چگونگی انتخاب اشعار و چرایی اقبال مردم به این هیئات بگویند كه در ادامه می خوانید.

مداح هیات محبان اهل بیت(ع) دانشگاه شهید چمران اهواز: وجه تمایز هیئات دانشجویی با دیگر هیات ها در محتوای اشعار مداحان است.

سیدسهیل موسوی، مداح هیات محبان اهل بیت(ع) دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینكه امسال بعد از دوسال هیئات دانشجویی دوباره میزبان عزاداران هستند و از این بابت شاهد اتفاق مهمی در سطح دانشگاه ها هستیم، گفت: «با توجه به اینكه مستمعان این نوع هیات ها یا عضو هیات علمی هستند یا دانشجو محسوب می شوند، قطعا یكی از ویژگی های مهم شان اهل علم و به روز بودن شان است، به همین دلیل نمی توان با آنها همانند مردم عادی برخورد كرد.» او ادامه داد: «اشعار هیئات دانشجویی عمدتا با توجه به فضای اتفاقات روز است. همین مساله باعث شده امسال شعار واحدی را برای هیئات دانشجویی تحت عنوان «موجیم و وصل ما از خود بریدن است» انتخاب كنیم. در همین راستا قرار است اشعاری را انتخاب كنیم كه هم فهم شعری، هم محتوایی و هم پرداخت علمی به موضوعات داشته باشد. از این رو در نظر داریم تا امسال به این مساله بپردازیم كه استراتژی امام حسین(ع) در كربلا چه بوده است.» مداح هیات محبان اهل بیت(ع) دانشگاه شهید چمران اهواز در همین زمینه افزود: «تا امروز به این مساله پرداخته نشده كه استراتژی امام حسین(ع) برای رفتن به كربلا چه بوده است؟ چراكه درطول مسیر حركت امام از مكه به كربلا هیچ كس نتوانست این مسیر را پیدا كند، از این رو می خواهیم به این مساله به صورت علمی و در قالب شعر بپردازیم.» موسوی تاكید كرد: «اشعارمان هم محتوای علمی و هم معنوی دارد و وجه تمایز دیگر آن اینكه متناسب با فضای امروز است. اساس هیئات دانشجویی در وهله اول معنویت، دوم علم و سوم نیز محتواست. یعنی هركدام از مستمعان این هیات در آینده مسئولیتی را در جامعه برعهده می گیرند و می توانند در جایگاه خود تاثیرگذاری داشته باشند. همیشه معتقدم بیرق امام حسین(ع) و انقلاب در آینده به دست دانشجویانی است كه از دل هیئات دانشجویی به مسئولیت های مهمی در كشور می رسند.» او تصریح كرد: «به دلیل ویژگی هایی كه خاص هیئات دانشجویی است، باید دیدگاه نسبت به آنها در مقایسه با دیگر هیات های عزاداری متفاوت باشد. یعنی فردی كه در این هیات حضور پیدا می كند، خودش به نوعی مداح است، البته نه مداحی كه روضه و مصیبت را بگوید، بلكه شخص دانشجو فردی است كه نسبت به اتفاقات جامعه اش مطالبه گری می كند و این موضوع مهمی است.» مداح هیات محبان اهل بیت(ع) دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینكه مستمع هیئات دانشجویی با خوراك فكری ای كه از این هیات ها می گیرد، اقدام به مطالبه گری می كند، افزود: «طبیعی است كه در چنین شرایطی خود دانشجو در آینده مدح كننده وضع موجود جامعه می شود؛ به همین دلیل به هیات های دانشجویی بسیار امیدوار هستم كه می توانند جریان مطالبه گری را در كشور نسبت به مسائل مختلف ایجاد كنند. به عبارت دیگر این هیات ها شور و شعور حسینی را توامان باهم داشته و در موضوعات مختلف نیز همراه جامعه هستند.» موسوی بیان داشت: «می توان از دل هیات های دانشجویی چند صد مداح مانند میثم مطیعی و سیدمحمود علوی را به جامعه معرفی كرد، اما این بدان شرط است كه برای انتخاب این نوع مداحان صرفا به دنبال صدای آنها نباشیم. بلكه باید علم و دیدگاه هایش نسبت به موضوعات مختلف را هم مدنظر قرار داد. اگر این مهم را اصل قرار دهیم، حتما هیات های دانشجویی از ویژگی خوبی برای تربیت و معرفی مداحان جوان به جامعه برخوردار هستند. اما اگر بنا باشد صرفا صدای خوب یك فرد ملاك انتخاب او به عنوان مداح قرار بگیرد، كار به جایی نخواهد رسید.» او با تاكید براینكه تفاوت هیات های دانشجویی با دیگر هیات های عزاداری، محتوایی است كه از طریق مداحی ارائه می شود، اظهار داشت: «مستمع در این هیات ها همیشه به دنبال محتوای علمی و مدقن به روز است و درصورتی كه مداحی چنین ویژگی هایی داشته باشد، مخاطب جذب آن خواهد شد. وجه تمایز این هیات ها و دیگر هیات هایی كه در كشور وجود دارد، همان خوراكی است كه به جامعه منتقل می كند، مولفه ای كه باعث می شود مردم عادی نیز جذب هیئات دانشجویی شوند. امیدواریم این مهم كه امروز باعث تمایز هیات های دانشجویی شده در آینده نیز با توجه به ویژگی های نسل دانشجو تداوم داشته باشد و تقویت شود.»

مداح هیات بقیه الله الاعظم دانشگاهیان استان مركزی: اشعار هیات های دانشجویی ناظر بر یك موضوع خاص اجتماعی است.

محمدحسین بادكوبه، مداح هیات بقیه الله الاعظم دانشگاهیان استان مركزی با تاكید براینكه هیات باید تلفیقی از عقل و احساس باشد و اینطور نیست كه فقط بعد احساسی در آن وجود داشته باشد، گفت: «تفاوتی كه در هیات های دانشجویی به نسبت دیگر هیات های عزاداری می بینیم، این است كه وجه عقلانیت آن باید با تركیب جذاب تری همراه باشد تا از این طریق بتوان پیام های سنگین تر و خاص تری را به مخاطبان این نوع هیات ها منتقل كرد. یعنی مداحی ای كه در این هیات ها اجرا می شود باید در سطح ترازترین مداحی های ممكن اجرا شود تا بتواند به عنوان الگو برای دیگر هیات ها تلقی شود.» او با اشاره به تغییراتی كه امسال برای تغییر ریل گذاری مداحی در هیات های دانشجویی صورت گرفته است، اظهار داشت: «در یك سال اخیر شبكه ای از مداحان هیات های دانشجویی در كشور تشكیل شده كه بتواند زمینه را برای انجام كارهای هماهنگ نسبت به گذشته فراهم كند. هرچند قبل از راه اندازی این شبكه، هر مداحی خودش اقدام به انتخاب شعر می كرد، اما اخیرا به دلیل مساله جریان سازی كه به آن معتقدیم و باید هیات های دانشجویی به یك جریان تبدیل شده و اثرگذاری موثری در جامعه داشته باشند، تلاش شده تا كارها به صورت مشترك انجام شود.» مداح هیات بقیه الله الاعظم دانشگاهیان استان مركزی در همین زمینه افزود: «این شبكه بستری را فراهم می كند تا مداحی در هیات های دانشجویی به صورت نسبتا هماهنگ انجام شود، البته هنوز ظهور و و بروز تاثیر این شبكه را در جامعه نمی بینیم؛ چراكه تاثیرگذاری آن كار بلندمدتی است، اما قطعا تا پنج سال آینده می توان میوه آن را چید و حتما می تواند نقش سازنده ای داشته باشد.» بادكوبه با تاكید بر اینكه شهید بهشتی می گوید دانشجو موذن جامعه به شمار می رود، تصریح كرد: «مردم ما نیز اهل نماز و عبادت هستند، قطعا وقتی موذن اذان می گوید، مردم به او روی می آورند و همین مولفه برای مداحان هیئات دانشجویی نیز صادق است. یعنی وقتی مداحی در یكی از این هیات ها شعری را می خواند كه مورد اقبال قرار می گیرد، می بینیم در سطح جامعه هم بازخورد دارد. به همین دلیل باید گفت هیات های دانشجویی اثرگذاری بیشتری در جامعه دارند و به همین دلیل در انتخاب محتوای مداحی برای این قشر باید حساسیت بیشتری وجود داشته باشد.» او گفت: «مولفه دیگر اینكه وقتی قید دانشجویی روی هیاتی گذاشته می شود، نشان می دهد آن هیات رسالت سنگینی دارد و وقتی مداح این هیات با استانداردهایی كه برای این هیات ها وجود دارد، شعری را انتخاب و شروع به خواندن آن می كند، شاهد اقبال قشرهای دیگر نسبت به آن هستیم. دلیلش هم این است كه عمده اشعاری كه در این هیات ها خوانده می شود، عمدتا از متن زندگی و دغدغه های مردم عادی نشات گرفته است.» مداح هیات بقیه الله الاعظم دانشگاهیان استان مركزی بیان داشت: «عموما اشعاری كه در هیات های دانشجویی از سوی مداحان خوانده می شود، در راستای این است كه جامعه را در یك موضوع خاص رشد دهد و مردم نیز به این مساله واقف هستند. تجربه هم نشان داده وقتی یك دانشجو، نگرانی مردم را در یك موضوع خاص بیان می كند، مردم آن را با اشتیاق می پذیرند و به همین دلیل است كه به آنچه از دل هیات های دانشجویی بیرون می آید، اعتماد می كنند.» بادكوبه با بیان اینكه ذات هیات این است كه مداحان آینده در آن تربیت می شوند، اظهار داشت: «آنچه باعث می شود یك مداح در تراز هیئات دانشجویی در این جمع ها تربیت شود، اتمسفری است كه در این هیات ها وجود دارد. یعنی وقتی بتوانیم این اتمسفر را به ایده آل های مستمعان آن نزدیك كنیم، شاهد شكوفایی مداحانی از دل این هیات ها هستیم كه ویژگی های خاص به خودش را دارد. یكی از این مولفه ها آن است كه مداح هیئات دانشجویی هر شعری را نخواند و هر رفتاری از او سر نزند.» او در همین زمینه تصریح كرد: «به روز بودن و مسئولیت پذیر بودن نیز ویژگی دیگر مداحان هیات های دانشجویی به شمار می رود. زمانی كه فردی این مولفه ها را رعایت می كند می تواند نه تنها بستر رشد را برای خودش فراهم كند، بلكه از سوی دانشجویان نیز مورد پذیرش قرار بگیرد. آنگاه وقتی مداحی كه از دل دانشجویان بیرون آمده، شروع به خواندن اشعاری می كند كه دركنار مسائل احساسی، بعد توجه به مسائل روز را هم در خود دارد، شاهد بازخوردهای قابل توجه نسبت به آن هستیم.» مداح هیات بقیه الله الاعظم دانشگاهیان استان مركزی تصریح كرد: «امروز شاهد آن هستیم كه اكثر مداحانی كه خاستگاه آنها هیات های دانشجویی بوده، جزء مداحان به اصطلاح كاملی به شمار می روند. اولین نكته ای كه وقتی اسم یك مداح هیئات دانشجویی به میان می آید، به ذهن ها خطور می كند نیز عقلانیت اوست و این مساله هم به دلیل فضای این هیات ها و همچنین ویژگی های خود قشر دانشجو است.»
بادكوبه با بیان اینكه استقبال یا عدم استقبال از یك مداحی سلیقه ای است و به دلایل مختلف ازجمله حال وهوای مستمع بستگی دارد، بیان داشت: «به طور كلی اشعاری كه اجتماعی بوده و متناسب با شرایط روز هستند، مورد استقبال قرار می گیرند و اشعار امسال هیات مان نیز از آنجایی كه متناسب با صحبت های یك سال اخیر مقام معظم رهبری در موضوعات مختلف بوده، با اقبال خوبی همراه شده است.»
او تصریح كرد: «شخصا از كودكی در هیاتی در شهرمان بزرگ شده ام كه جزء هیات های انقلابی كشور به شمار می رود و مداحی آن نیز برعهده مسعود پیرایش است كه به مسائل روز اهمیت می دهد، حضور در چنین هیاتی باعث شده قبل از دانشجو بودن با روحیه توجه به مسائل روز و بیان كردن آن در مداحی ها آشنا شوم.»
مداح هیات بقیه الله الاعظم دانشگاهیان استان مركزی در پایان به تغییر محل برگزاری مراسم عزاداری اشاره و خاطرنشان كرد: «تا قبل از آغاز محرم قرار بود مراسم هیات مان در دانشگاه اراك برگزار شود، اما به دلیل هشدارهایی كه از سوی سازمان هواشناسی داشتیم، محل برگزاری مراسم را به دانشگاه فرهنگیان منتقل كردیم و برای امسال نیز اشعاری را انتخاب كرده ایم كه تلفیقی از عاطفه و عقلانیت است. شخصا تلاشم این بود تا مخاطبی كه در هیات ما می آید یك منظومه فكری دریافت كند. به عبارت دیگر وقتی مراسم عزاداری تمام می شود مخاطب به بخشی از معضلات اجتماعی حساس تر شده باشد.»

مداح هیات سیدالشهدای دانشگاه فردوسی مشهد: انتخاب شعر برای مخاطب هیات های دانشجویی كار آسانی نیست.

سیدحسین جلیلی، مداح هیات سیدالشهدای دانشگاه فردوسی مشهد گفت: «فضای دانشگاه، فضای نخبگانی به شمار می رود و بالطبع افرادی كه در هیئات دانشجویی نیز حضور پیدا می كنند، عمدتا تحصیلكرده هستند و همین مساله از یك سو كار را برای مداحان سخت و از سوی دیگر نیز باعث تقویت آنها می شود. یعنی مداح باید در انتخاب شعر دقت بیشتری داشته باشد و اشعاری را انتخاب كند كه از حیث تاریخی دارای اعتبار باشد. همچنین برای روضه هم باید از مقاتلی استفاده كنند كه معتبر باشند.» او با بیان اینكه مداحان هیئات دانشجویی نمی توانند صرفا به تقلید از دیگر مداحان به خواندن اشعار بپردازند، تصریح كرد: «مداح باید خودش به اندازه كافی در حوزه كاری اش مطالعه داشته باشد كه اگر سوالی از او پرسیده شد، بتواند پاسخ های روشنی را به مخاطب بدهد.» مداح هیات سیدالشهدای دانشگاه فردوسی مشهد تصریح كرد: «خوشبختانه امسال، اولین سالی است كه هیئات دانشجویی رنگ و بوی تشكیلاتی بیشتری به خود گرفته اند و پیش زمینه ثابتی برای مداحان این هیات ها در نظر گرفته شده است. یعنی شاهد هماهنگی بیشتر بین هیات ها و مداحان دانشجویی هستیم كه می تواند اتفاقات خوبی را در سطح دانشگاه ها رقم بزند.» جلیلی با اشاره به وجه تمایز هیئات دانشجویی با دیگر هیات های عزاداری تصریح كرد: «مخاطب آنها اصلی ترین تفاوت میان هیات هاست. افرادی كه در مراسم های عزاداری داخل دانشگاه ها شركت می كنند، عموما سطح علمی بالاتری دارند و همین مولفه كار را برای مداحان سخت تر می كند. یعنی باید اشعاری انتخاب شود كه دركنار اعتبارشان، به نوعی به اتفاقات روز جامعه هم اشاره كند.» او بیان داشت: «در اشعاری كه برای مراسم امسال انتخاب كرده ام نیز تلاش دارم تا بتوانم حال مخاطب امروز با آنچه در گذشته رخ داده را به یكدیگر متصل كند. البته در این حوزه اشعار زیادی نداریم و همین كار را سخت كرده، اما خوشبختانه توانسته ایم در این زمینه اشعاری را انتخاب كنیم.»
مداح هیات سیدالشهدای دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان كرد: «متاسفانه در گذشته آنطور كه باید به مداح در هیئات دانشجویی توجه نمی شد اما طی یك سال و نیم گذشته، برنامه ریزی های دقیقی برای سرمایه گذاری روی مداحانی كه خود از قشر دانشجو است، صورت گرفته تا بتوان از این طریق تاثیرگذاری بیشتری روی جامعه داشت.»