عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز موفق به اصلاح ژنتیکی ارقام کنجد ناشکوفا، برای نخستین بار در کشور شد.



به گزارش خبرگزاری صدا و سیما استان خوزستان، عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در این باره اظهار کرد: کنجد، یکی از قدیمی ترین گیاهان زراعی و احتمالا کهن ترین گیاه دانه روغنی جهان اسـت که به دلیل سهولت استخراج و پایداری زیاد روغن آن و همچنین نیاز بسیار کم به آب، یکـی از گیاهان مهم دانه روغنی در دنیا به ویژه در کشور های مستقر در نواحی خشک و نیمه خشک کره زمین است.

دکتر محمدرضا سیاه پوش با اشاره به اینکه کنجد، با پیشینه 5000 ساله در ایران، ارزش تغذیه ای بالایی دارد و با 45 تا 63 درصد روغن و 19 تا 31 درصد پروتئین، منبع غذایی با کیفیت عالی است، بیان کرد: کنجد، به دلیل طعم مطبوع، ثبات و پایداری زیاد و اکسیده نشدن آن، به عنوان ملکه دانه های روغنی در جهان شناخته می شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: دانه کنجد، بـه دلیل داشتن ترکیبات آنتی اکسیدانی سزامول، سزامین و سزامولین که منحصرا در روغن کنجد وجود دارند، ارزش غذایی بالایی داشته و از دوام خوبی برخوردار است و اکسید شدن آن در مدت زمان بیشتری انجام می شود.

سیاه پوش با بیان اینکه دانه کنجد، سرشار از نیاسین، اسید فولیک و توکوفرول است، تصریح کرد: روغن کنجد یکی از روغن هایی است که می تواند بـه طـور مستقیم و بدون تصفیه استفاده شود و به علت بالا بودن درصد اسید های چرب غیراشـباع و وجود ویتامین ها، مصرف آن توصیه می شود. همچنین، کنجاله کنجد، از نظـر متیونین، کلسیم، فسـفر و تیامین غنی است و از این حیث برای مصرف دام و طیور بسیار مطلوب است.

وی افزود: علاوه بر ارزش تغذیه ای کنجد، مصرف بسیار کم آب برای تولید این محصول زراعی (حدود یک پنجم برنج)، این گیاه را به عنوان گیاهی استراتژیک در فصل تابستان به ویژه در سال های کم بارش و جایگزینی بسیار خوب برای برنج مطرح کرده است.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: مهم ترین موانع توسعه کشت کنجد در کشاورزی مدرن، ریزش دانه در زمان رسیدگی به دلیل شکوفا بودن کپسول ها است که برداشت مکانیزه آن را با مشکل مواجه می کند و عملا کشاورزان مجبور به برداشت کاملا سنتی و دستی این محصول می شوند.

سیاه پوش تصریح کرد: این مشکل علاوه بر کاهش کیفیت دانه کنجد، هزینه و زحمت بسیار زیادی برای کشاورزان دارد به طوری که تمایل به کشت این محصول استراتژیک در میان کشاورزان بسیار کم است و در اراضی بسیار محدود انجام می شود.

وی افزود: برای رفع این مشکل اساسی کنجد، تحقیقات هدفمندی برای تغییر و اصلاح ژنتیکی این گیاه در دوره تحقیقاتی گسترده هفت ساله انجام شده است. این تحقیقات که بخش عمده ای از آن در قالب یک پروژه ارتباط با صنعت با همکاری نزدیک کشت و صنعت شهید رجایی انجام شده تاکنون منجر به ثبت و تجاری سازی چهار رقم جدید کنجد ناشکوفا (مقاوم به ریزش دانه) به نام های "چمران"، "دزفول"، "برکت" و "مهاجر" شده است.

وی خاطرنشان کرد: این ارقام که برای اولین بار در کشور و در منطقه تولید و معرفی شده اند، به واسطه ناشکوفا کردن کپسول، مشکل ریزش دانه در زمان رسیدگی را ندارند و امکان برداشت مکانیزه کنجد با کمباین را فراهم می کنند.

او گفت: در حال حاضر، با فراهم شدن امکان برداشت مکانیزه کنجد با کمباین، می توان این گیاه را در صد ها هزار هکتار کشت و به صورت مکانیزه مانند دیگر گیاهان زراعی مانند گندم، ذرت و برنج برداشت کرد و از مزایای آن بهره برد.