بیش از 13 میلیارد متر مكعب از ابهای ما در حوضه خلیج فارس ودریای عمان جزو ابهای لب شور دسته بندی میشوند كه اب رودخانه زهره هم در این رده است باید با بهره گیری از علم روز همانطور كه در كشور های منطقه رایج است از این ابها بهره برداری كنیم، هدف عمده از (...)

بیش از 13 میلیارد متر مكعب از ابهای ما در حوضه خلیج فارس ودریای عمان جزو ابهای لب شور دسته بندی میشوند كه اب رودخانه زهره هم در این رده است باید با بهره گیری از علم روز همانطور كه در كشور های منطقه رایج است از این ابها بهره برداری كنیم، هدف عمده از ساخت سد چمشیر ذخیره سیلاب ها و روان اب ها ی سطحی پشت سد و استفاده از این ذخیره برای تعدیل شوری اب زهره است. با اینكار حدود سالانه دو میلیارد متر مكعب روان اب برای استفاده ذخیره می شود كه در نبود سد به دریا میرود. با توجه به این هدف با رها سازی اب در فصول مورد نیاز كشاورزی شوری اب زهره به مراتب بهتر از اب كارون و مناسب برای كشاورزی منطقه خواهد بود.
به گزارش كیوسك خبر به نقل از تجارت آوا، دكتر حیدر كشكولی استاد تمام دانشگاه شهید چمران اهواز و اشنا با مناطق تحت پوشش رودخانه زهره كه مشاوره در طراحی سیستم های زهكشی اراضی برای كشاورزی با ابهای شور حوضه زهره نیز می باشد و با تعدادی از دانشجویان خود تحقیقاتشان روی تاثیر شوری اب رود خانه.زهره بر كمیت و كیفت محصولات زراعی منطقه مثل جو گندم كلزا و كنجد بوده است در مصاحبه ای ضمن اشاره به مطالب فوق بیان كرد: طبق نظر زمین شناسان مقیم كه انجا مشاهده و نمونه برداری كرده اند. بعد از انجام ازمایشات برروی نمونه ها در آزمایشگاه و ساعتهای زیادی جلسات بحث و بررسی به این نتیجه رسیدند كه توده نمكی حداقل در عمق 300 متری است و تاثیری بر كیفیت اب دریاچه سد نخواهد داشت. توده های سطحی سفید رنگ هم كه در دیواره زهره رخنمون دارد و اقای دكتر آخانی به عنوان كشف توده نمكی انتشار داده اند به وضوح صاف و از جنس اهكی (جیپس ) است كه انحلال پذیری ان ناچیز است و حتی سالها تماس با اب رودحانه زهره موجب انحلال قابل مشاهده ای در ان نشده و تاثیری بر شوری اب ذخیره سد نخواهد داشت.

متاسفانه مطالب زیادی را اقای دكتر آخانی و مهندس درویش در رابطه با خطر شورشدن بیشتر اب رودخانه زهره و غیر قابل استفاده شدن ان با احداث سد چمشیر مطرح كرده اند و با اندازه گیری یكی دونقطه از رودخانه طی یك مسافرت یك روزه به محل سد در اذر ماه معیار شوری ec را 2400 یافته اند و ادعا كرده اند كه به بعد ها هم با احداث سد به 3-4 هزار حتی بیشتر هم میرسد كه قابل استفاده برای شرب و كشاورزی نخواهد بود و كل پروژه از حیض انتفاع خارج است.

دكتر حیدر كشكولی در پاسخ به این ادعا گفت: مساله كیفیت اب و تناسب ان برای كشاورزی كاشت محصولات و تاثیر ان بر شور شدن و تخریب خاك یك شاخه تحصیلی تحقیقی است كه خوشبختانه اینجانب سالهای زیادی در این زمینه تدریس و تحقیق در همان منطقه داشته ام و دانشجویی دكترای من هم اكنون روی استفاده از اب های بالای شوری ec 5 چغندر قند با محصول بالای 75 تن در هكتار تولید میكنند بوده كه نزدیك به ركورد جهانیست كه در بلژیك و هلند و فرانسه با آن برابری میكند.اب لب شور را میتوان به راحتی برای كشت گیاهان مقاوم به شوری مثل نخل، چغندر قند، كلزا، جو، گندم، كنجد و پنبه بكار برد و كشاورزان منطقه با این مطلب اشنا هستند و كنجد یكی از محصولات مهم انهاست. در رابطه با تخریب خاك هم كه گفته اند .متاسفانه اظهار نظری غیر اگاهانه و غیر مسولانه است.

استاد تمام دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: عجیب است كه با وجود این همه سازمان هاو متخصصین اب و خاك مطلبی كه در تخصص ابیاری و زهكشی است از سوی فعالان محیط زیست و گیاه شناس مطرح میشود. استفاده اب برای ابیاری با كمترین میزان شوری هم نیاز به سیستم زهكشی زیر زمینی دارد كه اگر نباشد ظرف مدت كوتاهی زمین ها شور میشوند و این مطلب الفبای ابیاریست. در منطقه زیدون و در طرح ها و پروژه های ابیاری حوضه زهره كه قرار است از زهره برداشت كنند میلیادرها پول صرف احداث سیستم های زهكشی زیر زمینی شده و با سیستم زهكشی زیر زمینی املاح و نمك های باقیمانده از خاك شسته و خارج میشوند كسانیكه با تبلیغات امر به غیر قابل استفاده بودن این ابها میكنند با توجه به عمق بحران كمبود اب كشور و مشكلات معیشت كشاورزان منطقه، حتما از روی ناآگاهیست كه اگر آگاهانه باشد در حد خیانت است.

وی تاكید كرد: ما و كلیه كشور های خاور میانه در مناطق گرم و حاره دچار معضل بحران اب هستیم هم از نظر كمیت اب هم از نظر كیفیت یعنی منابع اب قابل استفاده سطحی و زیر زمینی ما كمتر از نیازاست و شوری ان با زمان در حال افزایش میباشد.

بیش از 13 میلیارد متر مكعب از ابهای ما در حوضه خلیج فارس ودریای عمان جزو ابهای لب شور دسته بندی میشوند كه اب رودخانه زهره هم در این رده است باید با بهره گیری از علم روزهمانطور كه در كشور های منطقه رایج است از این ابهابهره برداری كنیم یك راه برای اینكار ذخیره كردن روان ابهای سطحی و استفاده از انهاست. در اینجا هدف عمده از ساخت سد چمشیر ذخیره سیلاب ها و روان اب ها ی سطحی پشت سد و استفاده از این ذخیره برای تعدیل شوری اب زهره است. با اینكار حدود سالانه دو میلیارد متر مكعب روان اب برای استفاده ذخیره می شود كه در نبود سد به دریا میرود. با توجه به این هدف با رها سازی اب در فصول مورد نیاز كشاورزی شوری اب زهره به مراتب بهتر از اب كارون و مناسب برای كشاورزی منطقه خواهد بود.

دكتر كشكولی افزود: در تجربه سد گتوند اگر چه مشكلاتی پیش امد ولی در حال حاضر شوری اب خروجی از سرریزسد 7/. تاا دسی زیمنس است كه در مقایسه باحالت بدون سد فقط 20 تا 25 درصد بیشتر است و در طول مسیر برای انواع كشت ها به خوبی استفاده میشود.

در رابطه با خطر شور تر شدن اب دریاچه پشت سد چمشیر بوسیله نفوذ شورابه به دریاچه سد و شورتر شدن ان همانطور كه قبلا هم گفتم زمین شناسان اعلام كرده اند كه با نمونه برداری و بازدید های محلی به این نتیجه رسیدند كه ممبر نمكی در سازند گچساران بستر سد ومخزن ان در عمق 300 متریست و امكان نفوذ شوری از ان به مخزن سد نیست. اخیرا اعلام شده حتی سد موصل در عراق هم كه تاییدیه بین المللی دارد روی سازند گچساران است.

متاسفانه اقای دكتر آخانی در روزنامه اعتماد بعد از صحبت در باره شواهد وجود نمك در بستر سد كه باید زمین شناسان و دست اندر كاران پاسخ دهند، از فاجعه شور و غیر قابل استفاده شدن كیفیت اب برای كشاورزی و شرب میگویند: “با افزایش 2 تا 3 برابری شوری این آب، بنا بر آنچه در روزنامه همشهری منتشر شد، مشاور طرح هم گفته این آب شور است و قابل استفاده شرب نیست. من به عنوان یك گیاه شناس اعلام می كنم این آب برای كشاورزی هم قابل استفاده نیست. من نمی دانم چه اصراری دارند یك دریاچه شور را در آن منطقه ایجاد بكنند.

پایین تر نیز در دلسوزی برای نابودی زمین های كشاورزی میگویند: “بر سر زمین های كشاورزی چه خواهد آمد؟

اینجا باید برای تمام زمین های كشاورزی كه در پایین دست سد قرار دارند، اظهار تاسف كرد و از الان باید تسلیت بگویم، چراكه با بسته شدن جریان آب رودخانه زهره و عدم جریان یافتن سیلاب هایی كه در زهره اتفاق می افتاد و باعث می شد در زمستان نمك هایی كه وجود دارد شسته شوند، حالا این نمك ها دیگر شسته نخواهند شد و در آینده به شكلی مهمانان مناطق كشاورزی پایین دست خواهند بود.

دكتر كشكولی در پاسخ به این موارد گفت: اظهار نظر در مورد كیفیت اب و مناسب بودن ان برای شرب و كشاورزی را با توجه به بیش از 4٠ سال تدریس این مطالب در دانشگاه برای دانشجویان لیسانس ارشد و دكترا در دروس – ابیاری- زهكشی- كیفت اب برای كشاورزی- تامین اب شرب- مهندسی اب و فاضلاب- باز چرخانی و استفاده از پساب ها و زهاب های شور و بیش از صدو اندی پایان نامه ارشد و دكترا در این زمینه ها كه چند مورد ان در حوضه زهره بوده و مسولیت سوپروایزری در شركت مهندسین مشاور دزاب از این همكار محترم دلسوز و دغدغه مند در دانشگاه تهران استدعا دارم این مطالب و انچه در زیر می اورم را در نظر بگیرند تا خدای نكرده با برخی اظهارات جایگاه و اعتبار دانشگاه تهران در خطر نیفتد.

١- كیفت اب با این شوری ٢-٣ هزار و حتی بیشتر در خاورمیانه طبیعی است و برای استفاده از این ابها بانك جهانی و FAO كتابی تدوین كرده اند به نام “كیفیت اب در كشاورزی” كه بیش از سی سال در تدریس استفاده كرده ام، در انتهای این كتاب جداول مفصلی از كیفیت اب همه رودخانه های منطقه افغانستان پاكستان بحرین اردن مراكش و چاد در افریقا را دارد. در این كتاب راه و روش های استفاده از این ابها را برای كشاورزی توضیح میدهد.

٢- در مورد اینكه با این اب های شور زمین های كشاورزی از بین میروند نیز توجه كنید كه استفاده از اب برای ابیاری همیشه باید با احداث سیستم زهكشی همراه باشد. با سیستم زهكشی میتوان نمك هارا از خاك شست و خارج نمود كه به ان اصطلاحا ابشویی یا لیچینگ میگوییم . تمام زمین های مورد نظر برای پروژه های توسعه كشاورزی در ان منطقه به سیستم زهكشی زیر زمینی مجهز هستند كه برای احداث این سیستم ها سرمایه عظیمی هزینه شده است.

دكتر حیدر كشكولی استاد تمام دانشگاه شهید چمران اهواز بوده كه در اینجا به رزومه و برخی از مسئولیت های ایشان اشاره می شود.

لیسانس مهندسی اب و خاك با درسال 1346 از دانشگاه امریكایی بیروت (بورسیه )

سابقه كاراجرایی و تحقیقاتی در موسسه خاك و اب وزارت كشاورزی تا سال 1350

فوق لیسانس زهكشی و اگروهیدرولوژی از دانشگاه واخنینگن هلند 1352

از سال 1352 عضو هیات علمی گروه ابیاری و زهكشی دانشگاه اهواز

تدریس در زمینه ابیاری و زهكشی

از سال 1355 تا سال 1360در دانشگاه ایالتی كلرادو در امریكا دوره دكترا در رشته عمران اب و محیط زیست را گذرانده است

از سال 1360 به مدت 40 سال در دانشگاه اهواز و علوم تحقیقات مشغول تدریس در دوره های لیسانس ارشد و دكترا و تحقیق در مسایل مربوط به اب و خاك و محیط زیست بوده است

موضوعات تدریس شامل: اب و خاك – زهكشی- كیفت اب و استفاده از زهاب ها و اب های شوردر كشاورزی

راهنمای بیش از صد پایان نامه دانشجویان فوق لیسانس و دكترا كه مقالات مربوط به انها در مجلات علمی و كنفرانس ها ارایه شده است

عضو نظام مهندسی عمران كشور

سردبیر و عضو هیات علمی محلات علمی كشور در پژوهش های اب و خاك و مولف كتاب و جزوات درسی

مفتخر به عنوان استاد پیشكسوت در مسایل اب و خاك ایران در كنگره بین المللی اب و خاك

مدیر گروه ابیاری و زهكشی در دانشگاه اهواز و علوم تحقیقات

بیش از بیست سال سابقه همكاری با مهندسین مشاور اب و خاك در خوزستان به صورت سوپروایزر و مسول پروژه

اشنائی با مناطق تحت پوشش رودخانه زهره

مشاوره در طراحی سیستم های زهكشی اراضی برای كشاورزی با ابهای شور حوضه زهره كه تعدادی از دانشجویان وی تحقیقاتشان روی تاثیر شوری اب رود خانه.زهره بر كمیت و كیفت محصولات زراعی منطقه مثل جو گندم كلزا و كنجد بوده است.